Fluor jest mikroelementem, który odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia zębów i kości. Choć występuje w śladowych ilościach w organizmie (zapotrzebowanie na ten pierwiastek u człowieka wynosi 3-4 mg na dobę), jego znaczenie dla zapobiegania próchnicy i wzmacniania kości jest nie do przecenienia. Warto jednak zrozumieć, czym jest fluor, dlaczego jest tak ważny, a także jakie są konsekwencje jego niedoboru lub nadmiaru.
Czym jest fluor i dlaczego jest potrzebny?
Fluor to pierwiastek chemiczny należący do grupy halogenów, oznaczany symbolem F. W naturze występuje w minerałach, wodzie oraz glebie. Rola fluoru w organizmie człowieka związana jest głównie z układem kostnym. Pierwiastek ten bierze udział w prawidłowej mineralizacji zębów i kości. Wzmacnia szkliwo, czyni je bardziej odpornym na działanie kwasów produkowanych przez bakterie w jamie ustnej. Pojawiają się doniesienia o roli fluoru w leczeniu osteoporozy.
Objawy niedoboru i nadmiaru fluoru
Niedobór fluoru
Objawy niedoboru obejmują:
- Podatność zębów na próchnicę.
- Nadmierne zużycie szkliwa.
- Łamliwość kości.
Nadmiar fluoru
Zbyt duże spożycie fluoru może prowadzić do fluorozy, czyli stanu, w którym na szkliwie pojawiają się białe lub brunatne plamy. Objawy nadmiaru szkliwa obejmują:
- Fluorozę zębów.
- Fluorozę kości.
- Zmniejszoną ruchomość stawów.
- Zatrucie ostre fluorem występuje po przyjęciu jednorazowo ogromnych ilości F (powyżej 4mg/kg), objawia się bólem brzucha, wymiotami i biegunką. W celu odtrucia podaje się preparaty wapnia.
Fluor w diecie
Fluor jest naturalnie obecny w wielu produktach spożywczych oraz wodzie pitnej. Oto główne źródła fluoru:
- Woda pitna – zawartość F w wodzie może wachać się od 0,1-20mg/l
- Ryby morskie – zwłaszcza te spożywane wraz z ośćmi, takie jak sardynki.
- Herbata – zarówno czarna, jak i zielona zawierają znaczne ilości fluoru.
- Produkty zbożowe – mąka i pieczywo.
- Mleko i jego przetwory – choć zawierają niewielkie ilości fluoru, są dodatkowym źródłem tego pierwiastka.
Fluor w stomatologii
Stomatologia od lat wykorzystuje fluor jako skuteczne narzędzie w walce z próchnicą. Produkty stomatologiczne zawierające fluor obejmują:
- Pasty do zębów – regularne mycie zębów pastą z fluorem wzmacnia szkliwo i zmniejsza ryzyko próchnicy.
- Płyny do płukania ust – działają antybakteryjnie i wzmacniają zęby.
- Fluoryzacje profesjonalne – zabiegi przeprowadzane w gabinecie stomatologicznym, polegające na aplikacji lakierów/pianek fluorkowych.
Działanie zewnętrzne F na zęby:
- tworzenie twardszej i bardziej odpornej na kwasy, wierzchniej warstwy szkliwa zbudowanej z fluoroapatytów,
- zmienianie energii powierzchniowej szkliwa, utrudniając przyleganie do niego bakterii,
- utrudnianie odżywiania i namnażania bakterii (blokuje niektóre enzymy bakteryjne).
Podsumowanie
Fluor to pierwiastek niezastąpiony w profilaktyce stomatologicznej. Odpowiednia ilość fluoru w diecie i codziennej pielęgnacji zębów pozwala skutecznie chronić szkliwo przed próchnicą. Jednakże nadmiar fluoru może być szkodliwy, dlatego warto zachować umiar i stosować produkty zawierające fluor zgodnie z zaleceniami stomatologa.
