Hipodoncja to pojęcie, które może brzmieć obco, ale dotyczy problemu, z którym wiele osób spotyka się już od najmłodszych lat. Jest to wrodzony brak jednego lub kilku zębów. Hipodoncja wpływa nie tylko na estetykę uśmiechu, ale także na funkcjonowanie całego układu żucia. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest hipodoncja, jakie są jej przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia.
Czym jest hipodoncja?
Hipodoncja to zaburzenie rozwojowe, związane z brakiem uformowania 1-5 zawiązków zębowych. Jest to jedno z najczęściej występujących zaburzeń rozwoju uzębienia, a jego występowanie ocenia się na około 3-10% populacji w zależności od regionu. Hipodoncja najczęściej dotyczy zębów stałych, ostatnich z rzędu – dwójek (ostatni ząb sieczny), piątek (ostatni ząb przedtrzonowy) lub ósemek (ostatni ząb trzonowy), choć zdarza się, że obejmuje inne zęby lub zęby mleczne.
Jakie są przyczyny hipodoncji?
Przyczyny hipodoncji są różnorodne i nie zawsze łatwe do jednoznacznego określenia.
- Uważa się, że główną przyczyną są czynniki genetyczne np. mutacje genów PAX9 lub MSX1, co oznacza, że braki zawiązków mogą być dziedziczone i występować rodzinnie.
- W niektórych przypadkach hipodoncja może być związana z występowaniem innych chorób, np. dysplazji ektodermalnej, która może wpływać na prawidłowy rozwój uzębienia, włosów, skóry i paznokci.
- Kolejnym aspektem jest powolny postęp ewolucji, który w wyniku miękkiej diety redukuje wielkość naszych kości szczękowych i ilość zębów – braki zawiązków zębów mądrości występują już u znacznej części społeczeństwa.
Objawy hipodoncji
Głównym objawem hipodoncji jest oczywiście brak zęba lub zębów w jamie ustnej po prawidłowym czasie jego wyrzynania, co ocenia ortodonta w trakcie badania oraz brak widocznego zawiązka na zdjęciu RTG pantomograficznym. Brak zęba lub zębów wpływa na wygląd uśmiechu, a także może wywoływać wady zgryzu poprzez migracje innych zębów i ich nierównomierne obciążenie. W przypadku dzieci, u których występuje hipodoncja, może dojść do opóźnienia lub zaburzenia procesu wyrzynania się zębów stałych, co wymaga ścisłych kontroli ortodontycznych. Mikrosymptomem braku zawiązków jest mikrodoncja (mała i nieprawidłowa budowa któregoś z zębów), co może wskazywać na ogólną tendencję do występowania hipodoncji w rodzinie.
Jakie są metody leczenia hipodoncji?
Leczenie hipodoncji zależy od stopnia zaawansowania tego zaburzenia, liczby brakujących zębów oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. W zależności od sytuacji lekarz ortodonta może zaproponować 2 opcje leczenia:
- Zamykanie luk po brakujących zębach – W niektórych przypadkach przesunięcie pozostałych zębów może umożliwić zamknięcie luki po brakującym zębie, poprawiając funkcję i estetykę zgryzu. Takie leczenie można przeprowadzić stosunkowo wcześniej, bo już od ok 12 r.ż.
- Przygotowanie do odbudowy brakujących zębów – często uzupełnienie brakujących zębów staje się metodą najlepiej poprawiającą warunki zgryzowe i estetyczne. Ortodonyczne ustawienie pozostałych zębów jest wtedy wymagane przed protetyczną odbudową za pomocą implantów lub mostów. Z uwagi na konieczność przeprowadzenia ostatecznej odbudowy protetycznej po zakończeniu wzrostu, leczenie ortodontyczne zaleca się rozpocząć ok 16 r.ż.
Podsumowanie
Hipodoncja to zaburzenie, które może wpływać nie tylko na estetykę, ale także na funkcjonalność zgryzu i zdrowie jamy ustnej. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc w minimalizacji skutków hipodoncji i zapewnieniu pełnego komfortu pacjentowi. Warto regularnie odwiedzać stomatologa, aby w przypadku hipodoncji podjąć odpowiednie kroki i zapewnić zdrowy oraz piękny uśmiech na lata.
Jeśli podejrzewasz, że ty lub twoje dziecko możecie mieć hipodoncję, skonsultuj się ze specjalistą. Stomatolog lub ortodonta pomoże dobrać najlepsze metody leczenia i zadbać o zdrowie całego układu żucia.
