Próchnica to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych na świecie. Mimo że wiele osób ją lekceważy, konsekwencje nieleczonej próchnicy zębów mogą być poważne i wpływać na cały organizm. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest próchnica, jak powstaje, jakie daje objawy oraz dlaczego warto jej zapobiegać.
Co to jest próchnica i jak powstaje?
Próchnica to choroba zakaźna zębów polegająca na stopniowym niszczeniu tkanek zęba – szkliwa, zębiny i czasami miazgi. Jest wywoływana przez bakterie (Streptococcus mutans) obecne w jamie ustnej, które przetwarzają cukry proste z pożywienia w kwasy rozpuszczające szkliwo. Jeżeli pH w jamie ustnej często spada poniżej 5,5 lub utrzymuje się na tym poziomie odpowiednio długo, dochodzi do osłabienia i rozmiękania szkliwa poprzez utratę minerałów (wapnia i fluoru) z jego powierzchni. Podatność na próchnicę jest cechą osobniczo zmienną. Może zależeć od czynników miejscowych: różnic w budowie zębów, składu i ilości śliny czy oddychania ustami, bądź od czynników ogólnych: predyspozycji genetycznych, warunków socjalnych, dostarczania wapnia i fluoru w okresie rozwoju.
Jak wygląda próchnica?
W początkowej fazie próchnica może być niezauważalna. Pierwszym objawem jest biała plamka na powierzchni zęba, która wskazuje na początkowe odwapnienie szkliwa. W miarę postępu choroby zmiana przybiera ciemniejszy kolor – kremowy, brązowy lub czarny i staje się miękka lub krucha. Gdy próchnica staje się głęboka, często można już zauważyć ubytek na powierzchni zęba.
Kiedy próchnica zaczyna boleć?
Ból pojawia się, gdy próchnica zbliża się do miazgi, czyli tkanki wewnątrz zęba zawierającej nerwy i naczynia krwionośne. Charakterystyczne objawy to:
• nadwrażliwość na słodkie, gorące lub zimne pokarmy i napoje,
• samoistny, pulsujący ból zęba,
• nieprzyjemny zapach z ust
Kiedy próchnica dojdzie do miazgi, wywołuje w niej często bolesny stan zapalny lub od razu bezobjawową martwicę (zgorzel). Jeżeli na tym etapie nie zostanie wdrożone leczenie kanałowe, bakterie wędrują poza tkanki zęba do kości, wywołując bolesne zapalenie tkanek okołowierzchołkowych.
Jak próchnica wpływa na organizm?
Nieleczona próchnica może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Oto kilka z nich:
• Ropień zębowy/torbiel korzeniowa: Infekcja może się szerzyć w inne pobliskie rejony głowy i szyi, prowadząc do powstania sporych rozmiarów uszkodzeń.
• Infekcje ogólnoustrojowe: Bakterie z jamy ustnej mogą przedostawać się do krwiobiegu, wywołując odległe zapalenia: wsierdzia, płuc, stawów itd.
• Problemy z trawieniem: Zęby zniszczone przez próchnicę utrudniają dokładne żucie pokarmów, co może zaburzać proces trawienia.
• Obniżona jakość życia: Ból, nieprzyjemny zapach z ust oraz zaburzenia estetyki uśmiechu spowodowane próchnicą mogą wpływać na samopoczucie, pewność siebie i stosunki społeczne.
Jak leczy się próchnicę?
Zniszczona struktura zęba nie regeneruje się, jednak leczenie może powstrzymać postępującą próchnicę. Celem leczenia jest zachowanie zęba i zapobieżenie powikłaniom.
Wypełnianie zębów polega na usunięciu uszkodzonych tkanek zęba z bakteriami i umieszczenie w ich miejsce materiału idealnie odwzorowującego utracone tkanki zęba. Obecnie najczęściej stosowane są materiały na bazie żywicy – kompozyty.
Jak zapobiegać próchnicy?
Zapobieganie próchnicy jest prostsze niż jej leczenie. Kluczowe zasady to:
• Regularne mycie zębów pastą z fluorem (przynajmniej dwa razy dziennie),
• Używanie nici dentystycznej i płynów do płukania ust,
• Ograniczenie spożycia cukrów prostych,
• Regularne wizyty u dentysty i higienistki,
• Stosowanie profilaktyki próchnicy u dzieci (lakowanie i lakierowanie).
Podsumowanie
Próchnica to poważny problem, którego nie należy bagatelizować. Choroba ta nie tylko prowadzi do zniszczenia zębów, ale także może wpływać na zdrowie całego organizmu. Dlatego warto dbać o higienę jamy ustnej i regularnie odwiedzać dentystę, aby cieszyć się zdrowym i pięknym uśmiechem przez całe życie.
